Saw Palmetto voor goedaardige prostaathypertrofie

In het geneesmiddelen bulletin van 2 augustus 2013 werd zuur opgemerkt dat de beoordeling van IOCOB van het preparaat saw palmetto achterloopt bij de feiten. Dat klopt. IOCOB werkt met slechts enkele vrijwilligers en bevat meer dan 2000 onderwerpen. Indien u ons wilt steunen om nog beter u van dienst te zijn, steun onze goede doelen stichting dan met een gift.

Het GeBu schreef:

IOCOB wil objectieve informatie ontsluiten en inspirerende bronnen aanreiken over alternatieve geneeskunde. Waarom ontbreken dan actuele verwijzingen? Leken en zorgprofessionals laten zich niet zo maar overtuigen. 

We nemen de kritiek van het GeBu natuurlijk wel serieus, daarom is het artikel over saw palmetto meteen aangepast naar de modernste inzichten, en is de beoordeling ook aangepast van groen (duidelijk werkzaam en duidelijk veilig) naar oranje-groen (mogelijk werkzaam en zeker veilig).

Saw palmetto (Serenoa repens) is een plantaardig preparaat waar veel onderzoek naar gedaan is. Extracten van deze plant hebben een duidelijke biologische werkzaamheid. Sinds enkele jaren is door nieuw onderzoek gebleken dat de werkzaamheid van Saw palmetto eigenlijk niet goed meetbaar is. Er is dus net zoals voor de reguliere middelen tegen prostaat klachten geen bewijs voor werkzaamheid meer. 

Deze extracten remmen de celdeling, terwijl de zogenaamde geprogrammeerde celdood (apoptose) van prostaatcellen gestimuleerd wordt. Er is vrij veel onderzoek dat aangeeft dat dit middel goed ingezet kan worden bij de behandeling van goedaardige prostaatklachten (6,7,8,10,11,12,13).

Diverse meta-analysen van 18 clinical trials gepubliceerd in’the Journal of the American Medical Association’ en een andere groep van 21 clinical trials in het totaal in 3000 mannen door de Cochrane Collaboration hebben duidelijk gemaakt dat dit preparaat voor milde vormen van prostaat hy[pertrofie (BPH), stadia 1 en 2 effectief is, en veiliger is in vergelijking met reguliere middelen (13,14). De nieuwe meta-analyse van 2012 was minder positief, het klinische effect kon toen niet meer ondersteund worden. [1]

In een studie (2006) bij 225 mannen bleek echter dat bij matige tot ernstige prostaatvergroting het fytomiddel niet beter was dan placebo (15). Saw palmetto lijkt dus volgens deze studie vooral geschikt te zijn voor milde tot matige prostaatvergroting.

In 2013 is de veiligheid van het middel wel nog eens goed beschreven:

…saw palmetto extract used in the CAMUS trial showed no evidence of toxicity at doses up to 3 times the usual clinical dose during an 18-month period….  [2]

Ook de werking ervan wordt in enkele recente studies toch wel ondersteunt, hoewel in andere studies het positieve effect weer niet gemeten kon worden. [3] [4]

Voor de lange termijnbehandeling van chronisch prostatisme met bekkenpijn lijkt Saw palmetto echter minder geschikt en dacht men aanvankelijk dat er beter een regulier middel gebruikt kan worden, zoals finasteride. Inmiddels is er grote twijfel of plasstoornissen bij oudere mannen die niet te wijten zijn aan prostaatkanker ueberhaupt behandelbaar zijn met medicatie, regulier, of alternatief.

De kans op geneesmiddeleninteracties met dit middel is klein. Bijwerkingen zijn mild: misselijkheid, diarree. Er is ooit een nare bijwerking beschreven, intraoperatieve bloeding (9) 

Beoordeling

Er is voldoende onderzoek gedaan naar de veiligheid  van dit middel bij milde tot matige goedaardige prostaatvertroting. Echter de werkzaamheid wordt sinds enkele jaren weer sterk betwijfeld. Saw Palmetto krijgt van IOCOB daarom een oranje-groene stoplicht. De veiligheid is immers wel duidelijk gedocumenteerd. Allen enkele recente studies lijken het effect te ondersteunen, maar dat waren relatief kleine studies. [5]

Sites en bronnen

Saw Palmetto heeft hodnerden citaten in Pubmed. Pubmed is de grootste medische databank die er is, een databank die voor iedereen vrij toegankelijk is om op te surfen.

Health Canada Natural Health Products Directorate. Monograph – Saw Palmetto May 1, 2004. <http://www.hc-sc.gc.ca/dhp-mps/alt_formats/hpfb-dgpsa/pdf/prodnatur/mono_sawpalmetto-palmiernain_e.pdf>.accessed Feb. 6, 2006.

Visie Geneesmiddelen Bulletin op medicatie bij benigne prostaatklachten

Mictieklachten zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak(aspecifieke mictieklachten), zoals het moeilijker kunnen uitplassen of het moeilijker kunnen ophouden van de urine, komen frequent voor bij mannen op hogere leeftijd. Waar voorheen benigne prostaathyperplasie (BPH) als voornaamste oorzaak van de klachten werd gezien (Gebu 1995; 29;57-62), moet nu worden geconstateerd dat de relatie tussen zowel prostaatvergroting als uitstroombelemmering en mictieklachten zwak is. Vastgesteld moet worden dat het werkingsmechanisme van een aantal geneesmiddelengroepen die zijn geregistreerd voor de behandeling van BPH, in een tijd dat dit als voornaamste oorzaak werd gezien, niet meer rijmt met de huidige pathofysiologische inzichten. Als is aangetoond dat bovengenoemde relaties zwak zijn of zelfs niet bestaan, dan kan men zich afvragen wat het effect zal zijn van een geneesmiddel dat in theorie het prostaatvolume kan verkleinen of de urine-uitstroomweerstand kan verminderen. Inmiddels gebruiken bijna een half miljoen mannen een geneesmiddel voor aspecifieke mictieklachten, in de meeste gevallen een α-blokker. Verder zijn geregistreerd de 5-α-reductaseremmers, urologische spasmolytica, de fosfodiësteraseremmer tadalafil en desmopressine.  

EN:

Het bovenstaande maant tot terughoudendheid met het beginnen van een medicamenteuze behandeling van aspecifieke mictieklachten en ondersteunt een afwachtend beleid. Het beloop van mictieklachten is immers vrij gunstig en bij het merendeel van de patiënten zullen de klachten in de loop der tijd niet in ernst toenemen. Vrijwel al het geneesmiddelenonderzoek is verricht in de tweede en derde lijn. De resultaten hiervan zijn niet zonder meer te extrapoleren naar de eerste lijn, omdat het onaannemelijk is dat deze patiënten dezelfde kenmerken hebben. Het voorschrijven van geneesmiddelen die in vergelijking met placebo een voor patiënten niet of gering merkbaar effect hebben op de klachten, is niet rationeel. In het geval van aspecifieke mictieklachten bij mannen dient medicamenteuze behandeling in de eerste lijn over het algemeen te worden ontmoedigd en te worden beschouwd als placebotherapie met een risico op bijwerkingen. Voorlichting en geruststelling van de patiënt moet vooropstaan. 

Literatuur

(1) Newall C, Herbal Medicines: A Guide for Health-Care Professionals. London: Pharmaceutical Press; 1996.
(2) Feifer AH, Fleshner NE, Klotz L. Analytical accuracy and reliability of commonly used nutritional supplements in prostate disease. J Urol 2002;168:150-4.
(3) Tyler V. Herbs of Choice, the Therapeutical Use of Phytomedicinals. Binghamton: Pharmaceutical Press; 1994.
(4) Chevalier G, et al. Distribution study of radioactivity in rats after oral administration of the lipido/sterolic extract of serenoa repens supplemented with [1-14C]-lauric acid, [1-14C]-oleic acid or [4-14C]-beta-sitosterol. Eur J Drug Metab Pharmacokinet 1997;22:73-83.
(5) Blumenthal, et al. Herbal Medicine Expanded Commission E Monographs, 1^st ed. Austin: American Botanical Council; 2000.
(6) Preuss HG, et al. Randomized trial of a combination of natural products (cernitin, saw palmetto, B-sitosterol, vitamin E) on symptoms of benign prostate hyperplasia (BPH). Int Urol Nephrol 2001;33:217-25.
(7) Fagelman E, Lowe FC. Herbal medications in the treatment of benign prostatic hyperplasia (BPH). Urol Clin N Am 2002;29:23-9.
(8) Goldmann WH, et al. Saw palmetto berry extract inhibits cell growth and Cox-2 expression in prostatic cancer cells. Cell Biol Int 2001;25:1117-24.
(9) Cheema P, et al. Intraoperative haemorrhage associated with the use of extract of Saw Palmetto herb: a case report and review of literature. J Intern Med. 2001 Aug;250(2):167-9.
(10) Gerber G, et al. Saw palmetto (Serenoa repens) in men with lower urinary tract symptoms: effects on urodynamic parameters and voiding symptoms. Urology. 1998 Jun;51(6):1003-7.
(11) Marks LS, et al. Tissue effects of saw palmetto and finasteride: use of biopsy cores for in situ quantification of prostatic androgens. Urology 2001;57:999-1005.
(12) Boyle P, et al. Meta-analysis of clinical trials of permixon (saw palmetto) in the treatment of symptomatic benign prostatic hyperplasia. Urology 2000;55:533-9.
(13) Wilt TJ, et al. Saw palmetto extracts for treatment of benign prostatic hyperplasia: a systematic review. JAMA 1998;280:1604-9.

(14)Wilt T, Ishani A, Mac Donald R. Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2002, Issue 3. Art. No.: CD001423. DOI: 10.1002/14651858.CD001423.

(15) Bent S, Kane C, Shinohara K, Neuhaus J, Hudes ES, Goldberg H, et al. Saw Palmetto for Benign Prostatic Hyperplasia. New Engl J Med Feb9, 2006;354(6):557-566.

Gerelateerde artikelen