ALCAR bij AIDS en HIV neuropathie

Acetyl-L-carnitine (ALCAR) is een boeiend voedingssupplement dat veel onderzocht is, vooral m.b.t. het bestrijden van vermoeidheid. We geven wat details over de waarde van deze stof, o.a. ook bij neuropathie.

Bij neuropathie, zenuwbeschadigingen door HIV medicijnen kan ALCAR van belang zijn. [1] In Engeland is het onderzocht als behandeling van perifere neuropathie als gevolg van hiv-remmers zoals d4T, ddC of ddI.[2] Het middel werd gegeven aan 21 HIV-positieven met dergelijke neuropathie. Zij werden gemiddeld 14 maanden gevolgd. De neuropathische pijn nam bij 76% van de deelnemers af. Deelnemers die met ALCAR stopten zouden de klachten weer ernstigere klachten krijgen.

Bij mensen met neuropathie door HIV-remmers is de ALCAR-spiegel verlaagd. Eerder onderzoek had al aangetoond dat ALCAR het herstel van perifere zenuwen stimuleert. In de trial zijn huidbiopten genomen om te kunnen controleren of de zenuwen inderdaad herstelden gedurende het gebruik van ALCAR. Dat bleek het geval te zijn. Dit effect van ALCAR is belangrijk omdat het middel de neuropathische pijn kennelijk niet doet verminderen door het stillen ervan, maar door het wegnemen van de onderliggende oorzaak. Inmiddels zijn deze resultaten bevestigd in een dubbel blind onderzoek bij 90 patienten. [3]De conclusie was:

ALCAR, administered twice a day intramuscularly to HIV-1-infected patients with symptomatic ATN, significantly reduced weekly mean pain ratings on the VAS compared with placebo. Treatment with oral ALCAR improved symptoms for the patient group as a whole. Intramuscular and oral ALCAR was generally safe and well tolerated.

Acetyl-L-carnitine

Acetyl-carnitine is jarenlang en veel onderzocht in veel experimentele modellen (dierproeven en celkweken) en bij uiteenlopende aandoeningen. Het is een stof die opgebouwd wordt uit aminozuren en gemaakt wordt in lever en nieren. Het meeste acetyl-l-carnitine in ons lichaam komt voor in de spieren en de hartspier. Vandaar ook dat het acetyl-l-carnitine rijkste voedsel rood vlees is.

De stof heeft een belangrijke functie in het lichaam en vandaaruit een veelheid aan effecten. De stof bijkt bijvoorbeeld een pijnstillende werking te hebben bij patiënten met diabetische neuropathie. ^[1][2] Verder kan ALCAR de stofwisseling bij diabetes positief ondersteunen.^[3] ALCAR blijkt ook bij ratten de zenuwcellen te beschermen tegen de bijwerkingen van bepaalde chemokuren voor kanker^[4] en zijn er aanwijzingen dat deze bescherming optreedt bij kankerpatienten die een chemokuur ondergaan. ^[5][6] En in een aantal studies bleek een positief effect op geheugenstoornissen bij ouderen. ^[7][8] In een andere studie, constateerde men positieve effecten op de kwaliteit van sperma bij mannen met een bepaalde vruchtbaarheidsstoornis.^[9] Genoeg effecten om dit supplement eens verder te bekijken.

Werking van acetyl-L-carnitine in de cel

Acetyl-l-carnitine werkt in de cel mee aan het leveren van energie. Voor die energieleverantie zijn vooral vetzuren belangrijk. Deze worden geactiveerd aan de buitenkant van de mitochondrien (energiefabriekjes van een cel), en worden verbrand (geoxydeerd) in de mitochondrien. Omdat vetzuren niet eenvoudig door de membraan van mitochondrien naar binnen kunnen gaan, is hiervoor een transportmechanisme nodig. Hierbij speelt acetyl-L-carnitine een rol. Vetzuren worden gekoppeld aan carnitine. Op deze wijze kunnen de vetzuren de celmembraan passeren en verbrand worden in het mitochondrium. Uit experimenten met zenuwcellen in celkweken blijkt verder dat acetyl-l-carnitine een beschermende werking heeft tegen allerlei schadelijke invloeden. Bijvoorbeeld tegen bepaalde neurotransmitters die bij een beroerte en het hartinfarct een pathologische rol spelen (de neurotransmitters die zich binden aan de zogenaamde NMDA receptor).

Experimentele studies naar effecten van acetyl-L-carnitine.

In recente diermodellen blijkt dat ALCAR de zenuwcellen beschermt. ^[10] De stof beschermt ook de mitochondrien tegen beschadigingen door zogenaamde radicalen. Door zuurstof worden er radicalen gevormd, moleculen die zich hechten aan weefsel en ‘radicaal’ schade veroorzaken. Dat klinkt raar, maar zuurstof kan lichaamseigen moleculen negatief beinvloeden. Dat wordt dan zuurstofschade genoemd. Er zijn twee enzymen die zuurstofschade in de cel tegen kunnen werken, het zogenaamde heme oxygenase-1 en het endotheliale NO synthase. Deze beide enzymen worden op DNA niveau direct gestimuleerd door carnitines.^[11]

In dierexperimentele studies is gekeken naar de effecten van ALCAR op het geheugen en de leerfuncties. Ouder wordende ratten hebben een betere leerfunctie als ze met acetyl-l-carnitine. bijgevoerd worden.^[12] In een andere studie kregen jonge en oude ratten acetyl-l-carnitine en alfa-liponzuur. De combinatie van beide voedingssupplementen had een duidelijk meetbaar en positief effect op de fitheid en het geheugen, vooral bij de oude ratten. Biochemische analyses toonden verder aan dat de energievoorziening in de mitochondrien verbeterde en dat de zuurstofschade afnam.^[13]

Invloed van
ALCAR op vermoeidheid

ALCAR heeft ook positieve effecten bij vermoeidheid, bijvoorbeeld bij multiple sclerose (MS).^[14] De dosering in deze studie was 1 gram, twee maal daags. De antikankermiddelen ifosfamide en cisplatinum verhogen de uitscheiding van carnitine in de urine. Deze verhoogde uitscheiding kan een oorzaak zijn van de chronische vermoeidheid die na een chemokuur optreedt. In een klinische studie kregen vijftig patienten met kanker, die een chemokuur ondergingen met één van beide medicijnen (vooral cisplatinum) en niet leden aan bloedarmoede, 4 gram l-carnitine per dag gedurende een week. Na die week werd een duidelijke vermindering van de vermoeidheidsklachten geconstateerd bij 90% van de patienten. Deze verbetering hield stand tot de volgende chemokuur.^[15] In een andere studie bij ratten werd gevonden dat ALCAR de bijwerkingen van cisplatinum op de zenuwen naar armen en benen, ook kon tegenwerken.

Andere effecten

In een diermodel voor hyperagressiviteit, waarbij jonge ratten gebruikt werden, bleek dat acetyl-l-carnitine het afwijkende gedrag corrigeerde. De stof had een positief effect op bepaalde neurotransmitters in de hersenen. De effecten waren vergelijkbaar met ritaline, een middel dat vaak ingezet wordt bij hyperactieve kinderen.^[16] Deze kinderen met ‘attention-deficit hyperactivity disorder’ (ADHD) kregen extra carnitine in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek. Voor en na het toedienen moesten ouders en onderwijzers een vragenlijst over het gedrag van de kinderen invullen. Er bleek bij ongeveer de helft door de behandeling met acetyl-l-carnitine minder concentratieproblemen en agressief gedrag aanwezig was.^[17]

Acetyl-l-carnitine is onderzocht bij de perifere neuropathie (pijn en gevoelsstoornissen van zenuwen in benen en armen) die kan ontstaan door het geven van HIV-remmers (bijvoorbeeld ddC). In een kleine studie met eenentwintig AIDS patienten die meer dan een jaar behandeld werden, bleek dat acetyl-l-carnitine bij driekwart van de patienten de neuropathie verbeterde. In een andere studie bleek dat men de beschermende werking van de stof ook microscopisch kon waarnemen in huidbiopten.^[18]

Propionyl-L-carnitine, een molecuul dat van carnitine afkomstig is lijkt veilig en effectief te zijn bij claudicatio intermittens (etalagebenen). Bij etalagebenen is de bloeddoorstroming van de grote aderen in de benen slecht en dat heeft als gevolg pijnen in de kuiten na lopen. Vandaar de naam etalagebenen, mensen moeten steeds even wachten tot de bloeddoorstroming weer beter wordt voor ze verder kunnen lopen. En dan doen patienten net of ze in de etalage of naar iets anders kijken. Twee verschillende dubbelblinde placebo gerandomiseerde studies met samen meer dan 700 patienten laten zien dat carnitine, in een dose van 1 of 2 gram per dag, de loopafstand van deze patienten vergroot. In beide onderzoeken werd geen melding gemaakt van nadelige bijwerkingen.^[19][20] Deze effecten van carnitines bij claudicatio intermittens zijn interessant. Boeiend genoeg voor de Koninklijke Academie voor Wetenschappen om samen met de VU aan een project te werken, waarbij de effecten van Propionyl-L-carnitine bij perifeer vaatlijden werd onderzocht. Dit project is momenteel in de evaluatiefase.

Bijwerkingen en interacties

De bijwerkingen zijn in het algemeen gering; soms treden o.a. op: slapeloosheid, allergische reacties, pijn op de borst, misselijkheid, stemmingsstoornissen en diaree bij grote inname. Liefst innemen na het ontbijt. Er zijn geen klinisch relevante interacties bekend.

Beoordeling

Omdat ALCAR al heel lang gebruikt wordt, een veilig bijwerkingenpatroon heeft en bij bepaalde indicaties een zinvolle bijdrage kan leveren, krijgt dit supplement een groenoranje stoplicht. De meest voor de hand liggende dosering is circa 2 gram per dag (4 capsules van 500 mg). De stof is veilig en er zijn geen ernstige bijwerkingen van bekend. Omdat er uit diverse studies positieve effecten zijn een groen-oranje stoplicht.

Bronnen

• Hart AM, Wilson AD, Montovani C et al. Acetyl-l-carnitine: a pathogenesis based treatment for HIV-associated antiretroviral toxic neuropathy. AIDS 2004; 18: 1549-1560.
• Sima AA, Calvani M, Mehra M et al. Acetyl-l-carnitine imoproves pain, nerve regeneration, and vibratory perception in patients with chronic diabetic neuropathy: an analysis of two randomized placebo-controlled trials. Diabetes Care 2005; 28: 89-94.
• Famularo-G. Moretti,S. et al: Acetyl-carnitine deficiency in AIDS patients with neurotoxicity on treatment with antiretroviral nucleoside analogues. AIDS 1997,11:185-190.