Bhutaanse traditionele geneeskunde

Bhutaanse geneeskunde is verwant met de Chinese, de Tibetaanse en de Indiase geneesklunde maar heeft een eigen karakter. De traditionele geneeskunde staat bekend als gSo-ba Rig-pa en dat geeft aan dat de wortels ervan te vinden zijn in de oude Boedistische geschriften. Buthan is een klein landje, qua oppervlakte met Nederland te vergelijken, en gelegen naast Nepal en tussen India en China. IOCOB bezocht Bhutan in october 2008, en dit is een eerste kleine impressie van de gesprekken die we voerden met Unicef artsen en lokale artsen en apothekers van het 'Institute of Traditional Medicine Services'.

Bhutaanse traditionele geneeskunde

Het koninkrijk van Bhuthan heeft zijn eigen traditionele geneeskunde. Deze is ontstaan in 1616, door toedoen van een groot hervormer, Zhabdrung. Zijn minister voor religieuze zaken was ook een beroemde arts, en hij introduceerde in Buthan het Sowa Rigpa systeem, oftewel de Tibetaanse geneeskunde. Maar de Buthaanse geneeskunde heeft al die verschillende invloeden opgenomen en tot een geheel gesmeed dat een eenheid vormt. 

Binnen die geneeskunde wordt gebruik gemaakt van een groot aantal kruiden die inheems zijn, en heel soms acupunctuur. Ook wordt aderlaten toegepast en cauterizeren met een gouden naald, hete stenen-massage, moxa, koppen (cuping) en nasale irrigatie (vergelijkbaar met het Indiase neti systeem). Het geven van dieet adviezen hoort er ook bij. Veel Bhutanen hebben bijvoorbeeld maagproblemen door het eten van gedroogd vlees en veel pepers. Men erkent inmiddels dat het aderlaten een probleem is in verband met AIDS en hepatitiden.

De diagnose wordt traditioneel gesteld, op basis van de anamnese, ogen, tong, pols en urine.

Officieel werd in 1967 de traditionele geneeskunde in het algemene gezondheidssysteem van Buthan geincorporeerd.

De traditionele geneeskunde wordt vooral toegepast bij chronische aandoeningen zoals reuma, diabetes, chronische leveraandoeningen (vooral door alcohol) en ziekten van het zenuwstelsel. Kanker wordt steeds westers benaderd.

mKris-pa en andere vitale energievormen

De traditionele benadering van ziekte is gebaseerd op de 5 elementen en de 3 vitale principes, lucht, gal en plegma (rLung, mKhris-pa en Bad-kan). rLung is de basis van de ademhaling en de beweging van de holle organen, zoals de ingewanden, het hart en de bloedvaten. mKris-pa hangt samen met het verteren, stimuleert de eetlust en zorgt voor een optimale lichaamstemperatuur. Wijsheid en dapperheid en ambiutie worden ook door dit aspect gestuurd. Bad-kan houdt het lichaam intact en is voor slaap verantwoordelijk. Het is verantwoordelijk voor de bewegingen van de spieren en de gewrichten.

Nationaal traditioneel ziekenhuis

In het National Traditional Medicine Hospital (NTMH) werkt een medical superintendent, met wie we een lang gesprek hadden en 8 traditionele genezers, de zogenaamde Drungthos. Het ziekenhuis, net zoals het instituut zijn gevestigd in de hoofdstad Thimphu.

De top 5 van ziekten die traditioneel benaderd worden in dit ziekenhuis zijn neurologische aandoeningen (Parkinson), chronische sinusitis, maagzweren, reuma en huidaandoeningen.

Hier een voorbeeld van wat we in een districtsziekenhuis zagen: het ziekenhuis van Bumthang in het oosten van Bhutan:

Ontwikkelingen in Bhutan

In het jaar 2000 is een project van de EEG gestart in Bhutan om de traditionele geneeskunde te ondersteunen en inmiddels zijn ruim 600 geneeskrachtige planten beschreven, waarvan er 300 routinematig gebruikt worden. Het instituut voor traditionele geneeskunde voert dat project uit. Op basis van die 300 planten worden bijna 100 verschillende geneesmiddelen gemaakt die onderdeel uitmaken van de National Essential Traditional Medicine List.

Tevens produceert men sinds 1980 in dat instituut pillen, die exacter qua dosering zijn dan thee en poeders. "The reason for using this modern technology for manufacturing is we are keeping in mind we may export," volgens een medewerker van het instituut, Sonam Dorjee. "For example, it may go to America, where we would have to comply with FDA rules."

Er is geen formeel onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van de Buthaanse preparaten, o.a. in verband met de lokaal wisselende recepten en de mix van planten die men verwerkt in de diverse pillen en drankjes.

Geneeskunde kostenloos

De geneeskunde in Bhutan is kostenloos, en de Bhutanezen kunnen in samenspraak met de arts kiezen of ze met westerse of met Buthaanse traditionele geneesmiddelen behandeld willen worden. Er zijn in Buthan anno 2006 29 ziekenhuizen, en in elk ziekenhuis is een afdeling voor traditionele geneeskunde. De traditionele genezers hebben allemaal een opleiding gevolgd die 5 jaar en 6 maanden duurt, en de traditionele apothekers hebben een opleiding gevolgd die 3 jaar duur. Er zijn per jaar circa 30 studenten, en ze verkrijgen de B.Sc titel van de Koninklijke Buthaanse Universiteit.

Naast de ziekenhuizen zijn er 176 ‘basic health units’ en 406 outreach clinics. Totaal (anno 2006) werkten er in Buthaan 148 artsen, 545 zusters en 480 health workers. 10-13% van het totale nudget van het land wordt in gezondheidszorg geinvesteerd.

Het National Institute of Traditional Medicine (NITM)

Dit instituut is een center of excellence in Bhutan, en het NITM, vormt de basis voor training, productie en research van medicijnen en behandeling van patienten. Het instituut heeft een farmaceutische productie-eenheid en onderzoekt de mogelijkheden om de medicamenten naar het westen te brengen. (Menjong Sorig Pharmaceuticals) Men Jong staat voor een van de verschillende namen van Buthan, namelijk het land van de geneeskrachtige plant. 

Aan het NITM kan een studie gevolgd worden die de graad Bachelor of Science in Traditional Medicine geeft. Het NITM vormt anno 2008 de bakermat voor de ‘Royal University of Bhutan’.

De misie van het instituut is:

Provide high quality traditional medical services and produce safe and effective traditional medicines.  Het ziet zichzelf als center of excellence ‘in the design, development and promotion of traditional medical services as complementary to modern health care services’.

Grote biodiversiteit en zuivere producten

Het bijzondere van de Buthaanse geneeskunde is de zuiverheid van de kruidenperparaten. De kruiden worden in de natuur geoogst, zijn onbespoten en er zijn geen verontreinigingen, noch met pesticiden, zware metalen, noch met reguliere middelen. Dat zijn kenmerkende problemen van de traditionele Chinese en Auyrvedische kruidenpreparaten.

Voorts is de Buthaanse kruidentuin een heel bijzondere, door hoogte en klimaat uniek in de wereld. Daarom is er een grote biodiversiteit met veel verschillende veelbelovendepreparaten.

Pharmaceutical Research Unite (PRU)

In het instituut is een PRU waar de productie van de kruidenpreparaten plaatsvindt, gebaseerd op Good Manufacturing Practices. Deze unit is in 1998 van start gegaan en heeft 4 secties: productie, R&D, QA en marketing.

De sectie produceert 8 kubieke meter traditionele geneesmiddelen en heeft inmiddels enkele producten op de markt afgeleverd, zoals Tsheringma thee en gemengde kruiden en cordyceps producten. Er zou een spin-out gaan ontstaan om meer commerciele activiteiten mogelijk te maken. In 2006 werden meer dan 9000 kg aan geneesmiddelen geproduceerd en 344 kg Cordyceps producten.

Cordyceps

Een van de traditionele Bhutaanse kruiden is de schimmel of paddestoel Cordyceps. Deze plant is zeldzaam en wordt vooral in het hooggebergte gevonden, boven 4500 meter. Het is een schimmel die op rupsen parasiteert, en extracten van deze soort worden momenteel onderzocht op hun anti-kanker werkzaamheid. [1]

Cordyceps sinensis is de soort die in Buthan gevonden wordt, en er gaan veel verhalen in Bhutan rond over de bijzondere kwaliteiten hiervan. Het zou de ouderdom vertragen en een afrodisiacum zijn. De prijzen zijn enorm hoog: meer dan 2000 Euro voor een kilogram.