Traditionele geneeswijzen in Bolivia

In Bolivia maken veel mensen gebruik van traditionele geneeswijzen, waarbij de medicijnman een grote rol speelt. Er is een vage grens tussen religie, spiritualiteit en genezing. De secretaris van IOCOB, David Kopsky, is op pad gegaan om meer te weten te komen over deze geneeswijzen en hoe die verweven zijn met het dagelijkse leven.

Bolivia is een land van extremen, hoge bergen tegenover de laaglanden in de jungle. De traditionele geneeswijzen komen vanuit de Incatijd. Er zijn verschillende medicijnmannen elk voor een bepaald doel. Yatiri (degene die wijs is) zijn de traditionele genezers die zich vooral richten op de psychische gezondheid, vooral met rituelen waarbij o.a kruiden en wierook gebruikt kunnen worden. De medicijnmannen zijn vooral aanwezig om de ziel (Ajayu) te helen.
Wanneer kinderen huilerig of vastklamperig zijn of ziek worden, dan zullen de Yatiri’s vragen of het kind gevallen is of ergens van geschrokken is. Want Bolivianen geloven dat op de plaats waar het kind gevallen is, zijn ziel uit het lichaam is getreden en daarom ziek is geworden. Want het lichaam kan niet goed functioneren zonder een ziel, net als een auto niet kan rijden zonder een chauffeur. Het kind moet dan naar die plaats teruggaan om zijn ziel terug te halen door een beetje stof van die plaats te eten.
Op het moment dat een baby ziek is, dan wordt in het huis een ritueel uitgevoerd. Het hoedje of mutsje van de baby wordt in de ene hand vastgehouden en in de andere hand iets wat de baby lekker vindt. Dan wordt de naam van de baby geroepen en zo de geest teruggelokt. In de hoed wordt de geest dan opgevangen. De hoed wordt dan weer op het hoofd van de baby geplaatst en de baby krijgt de snoepjes.
Bij oudere kinderen en volwassenen zal de Yatiri een ritueel uitvoeren om de geest weer in het lichaam te krijgen. Verschillende items, zoals cocabladeren, alcohol en nepgeld, worden in dit ritueel door de Yatiri aan moeder aarde (pacha mama) geofferd. Ook voeren de Yatiri’s andere rituelen op en geven zij therapieen die voor ons vreemd zijn, zoals het offeren van een lama bij angst.[1]

Naast het behandelen van de lokale bevolking doet de Yatiri ook toekomstvoorspellingen en gebruikt daarbij cocabladeren. Mensen worden niet zo maar Yatiri, ze worden uitgekozen door de natuur. Signalen van de natuur, zoals in stuitligging geboren worden, of door een bliksem getroffen worden, of een lichamelijke abnormaliteit hebben zoals 6 vingers aan een hand of 3 tepels, zullen de lokale bevolking erop attent maken dat de nieuwgeborene waarschijnlijk een Yatiri is. Deze persoon staat vaak dichtbij de natuur en mediteert veel.

Callawaya

Callawaya zijn vooral helers die de natuurgeneeskunde toepassen, en komen uit de regio Charasani en Curva. Zij onderzoeken vooral lichaam en geest, en de relatie tussen beide. Deze medicijnmannen kennen meer dan 300 medicinale planten. De Callawaya zijn de oudste helers en gebruiken hun kennis al sinds de Incatijd. Rituelen en de kennis van planten worden gebruikt om te helen. Wanneer een persoon erg ziek is, dan wordt een ritueel uitgevoerd met een levende konijn. Ze raken met het konijn het gehele lichaam aan en de patient moet gaan slapen met het konijn tegen het lichaam aan. Het konijn wordt door de medicijnman de volgende ochtend opengesneden en bekeken. Aan de hand van zijn bevindingen weet de medicijnman wat er aan de hand is. Wanneer de patient een bot gebroken heeft of een diepe wond heeft, wordt een hagedis open gesneden en samen met cocabladeren op de breuk gelegd. Deze traditionele geneeswijze is wettelijk erkend, wat betekent dat wanneer een patient een medicijnman in het ziekenhuis wil zien, dit ook mogelijk is.

Integratie

Sommige medicijnmannen zijn bereid om samen te werken met de dokters die de westerse geneeskunde praktiseren. De medicijnmannen erkennen dat tuberculose het best te behandelen is met antibiotica en een lichte diarree te behandelen is met medicijnale planten. Hierover is meer te lezen via de volgende link .

Een interessant artikel over de verschillende Boliviaanse planten met hun indicatie is te lezen in het volgende artikel.