Cat’s claw bij gewrichtsontsteking

Uncaria tomentosa, oftewel Cat's claw (katteklauw), is een liaan uit Zuid-Amerika en kan wel 300 meter lang worden Katteklauw groeit vooral in de oerwouden van Peru. Deze liaan is bezaaid met doornen, en heeft zijn naam katteklauw daaraan te danken. De bast van deze plant wordt al eeuwen lang door de Indianen gebruikt vanwege zijn werking op het immuunsysteem en wordt door hen als heilige plant beschouwd. Deze plant is herontdekt door Klaus Keplinger die in 1974 tijdens een reis door Peru hoorde van de bijzondere werkingen ervan.

De liaan wordt al duizenden jaren gebruikt door verschillende Indianenstammen in Peru, zoals de Asháninka indianen. De Indianen hebben de bast van deze liaan gebruikt voor bijvoorbeeld de behandeling van ontsteking van de gewrichten.[1] Ook andere aandoeningen worden behandeld met katteklauw door deze indianen: astma, urineweginfecties, botpijn, maagzweren en diepe wonden. Er zijn een aantal synoniemen waaronder de plant bekend staat: Griffe Du Chat, de leven schenkende liaan, Samento, en Una De Gato.

De plant bevat de zogenaamde pentacyclische oxindol alkaloiden (POA) met immuunmodulerende eigenschappen. Ook de tetracyclische oxindol alkaloiden (TOA) zijn aanwezig in deze liaan, echter werken deze anders op het immuunsysteem. Uit marketingtechnisch oogpunt is er in de studie naar rheumatoide arthritis TOA uit het extract gehaald. Gezegd wordt dat POA "goed" is en TOA "slecht". Nooit is dit in een vergelijkingsstudie aangetoond. Dus hoogstwaarschijnlijk is de TOA fractie uit het extract gehaald om het het katteklauwextract te kunnen patenteren.

Katteklauw bij osteoarthritis 

Osteoarthritis is een ziekte waarbij het kraakbeen slijt met een ontstekingscomponent. De eerste goed opgezette dubbelblinde studie naar de werking van katteklauw bij deze vorm van gewrichtsontsteking is gepubliceerd in 2001.[2] Onderzoekers hebben 45 patienten met osteoarthritis van de knie verdeeld over 2 groepen: de actieve groep (n=30) en de placebogroep (n=15) gedurende 4 weken. De actieve groep kreeg 1 capsule van 100 mg katteklauw per dag, de andere groep kreeg een placebocapsule. De pijn bij activiteit in de katteklauwgroep was al significant verminderd in de eerste week van de therapie ten opzichte van de placebogroep. Een onderdeel van deze studie was het testen van het effect van katteklauw op het vrijkomen van TNF-alfa en PGE₂ uit macrofagen na stimulatie. Deze twee stoffen zijn belangrijk voor het in stand houden van een chronische ontsteking. Katteklauw kon duidelijk de uitstoot van deze twee stoffen door de macrofagen remmen. Het remmen van PGE₂ gaat via COX-2, net als bij diclofenac (en andere NSAID’s). Het zou goed kunnen dat katteklauw de inname van deze pijnstillers kan doen verminderen waardoor dus minder kans bestaat op problematische bijwerkingen zoals maagbloedingen.

Andere studies laten ook zien dat de productie van de ontstekingsbevorderaar TNF-alfa wordt geremd. [3][4][5] Ook zijn er andere biologisch relevante effecten gevonden, die het effect als ontstekingsremmer kunnen verklaren.[6]

Reumatoide arthritis

Reumatoide arthritis is een veel minder voorkomende aandoening dan osteoarthritis en is een auto-immuunziekte. Het lichaam valt het eigen weefsel aan zoals delen van het gewrichtskapsel (synoviaal membraan) en de pezen, met als gevolg opgezwollen pijnlijke gewrichten. Ook is katteklauw bij deze aandoening onderzocht. In 2002 hebben wetenschappers een dubbelblinde gerandomiseerde studie uitgevoerd bij deze patientengroep naar het effect van katteklauw.[7] De capsules van het merk Krallendorn® werden in deze studie gebruikt en bevatten 20 mg van het gedroogde extract, bevattend 14.7 mg/g POA en geen TOA. In de eerste fase van de studie werden 40 patienten met een actieve reumatoide arthritis en met minimaal 6 maanden gebruik van sulfasalazine of hydroxychloroquine, verdeeld over een placebogroep (n=19) en de actieve groep (n=21) gedurende 24 weken. De dosering was 3 maal per dag 1 capsule. In de tweede fase van 28 weken kregen alle patienten de katteklauwcapsules.  Na de eerste fase bleek dat de patienten die katteklauw hadden gebruikt, significant een grotere vermindering hadden in het aantal pijnlijke gewrichten dan de patienten in de placebogroep (vermindering van  53.2% versus 24.1%; p = 0.044) Ook de ochtendstijfheid was significant verminderd in de actieve groep, echter niet in de placebogroep. In de tweede fase kregen ook de patienten uit de placebogroep katteklauw gedurende 28 weken. Ook in deze groep bleek er een significante verbetering opgetreden te zijn, wat betreft pijnlijke gewrichten en ochtendstijfheid in vergelijking met de situatie aan het begin van de studie. De bijwerkingen waren licht: 1 patient uit de actieve groep haakte af vanwege een gastritis en 1 patient uit de placebogroep stopte met de placebopillen vanwege diarree. In de tweede fase werden nog 7 bijwerkingen gerapporteerd, echter, deze konden niet duidelijk toegeschreven worden aan de katteklauw.

Veiligheid

In de studies hierboven beschreven werden geen noemenswaardige bijwerkingen beschreven. Wel is er een casereport gepubliceerd waarin niervergiftiging geassocieerd werd met katteklauw bij een patient met lupus erythematosus.[8] Tevens wordt Katteklauw in de lever afgebroken via het isoenzym CYP3A4.[9] Verschillende andere medicijnen worden via dit enzym afgebroken, zoals antivirale middelen, antidepressiva en anticonceptiva. Door het gebruik van katteklauw en andere medicijnen die door het zelfde enzym worden afgebroken, kunnen de concentraties van de medicijnen in het bloed oplopen tot toxische waardes. Katteklauw blijkt ook bloeddrukverlagende eigenschappen te hebben.[10] Het gebruik van katteklauw samen met bloeddrukverlagende middelen is daarom af te raden. Het is dus van groot belang katteklauw onder medisch toezicht te gebruiken.

Beoordeling

Er zijn dus duidelijk aanwijzingen voor een biologische werkzaamheid van katteklauw. Die werkzaamheid is plausibel en er is een duidelijke relatie tussen de remming van bijvoorbeeld TNF-alfa en de effectiviteit van arthritismiddelen die hierop aangrijpen. Er zijn echter maar enkele kleine studies gedaan. Wel zijn deze studies goed opgezet en dubbelblind uitgevoerd. Vandaar vooralsnog een oranje stoplicht. Belangrijk is om dit preparaat altijd onder medische begeleiding te gebruiken vanwege mogelijke bijwerkingen. Hopelijk zal in de toekomst meer onderzoek gedaan worden naar deze ontstekingsmodulerende liaan.