Visualisatie

Visualisatie is een techniek die steeds vaker ingezet wordt om klachten te verminderen. Visualisatie is het inbeelden van bepaalde situaties en oefeningen. Vaak luisteren patienten naar een CD met de instructies voor de visualisatie. In het Engels wordt deze vorm van visualisatie guided imagery genoemd.

Visualisatie wordt vaak als een onderdeel van de hypnose gezien, waarbij de zintuigen worden aangesproken door in beelden, gevoel, geur, smaak of tast te denken. Visualisatie is een van de oudste helende technieken. Sinds de jaren 60 van de vorige eeuw zijn is er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het effect van visualisatie.

Door visualisatie kan bijvoorbeeld stress gereduceerd worden en het immuunsysteem verbeterd worden.[1] Effecten op de concentratie van witte bloedlichaampjes, zoals neutrofielen, lymfocyten en natural killer cellen zijn in een paar studies geobserveerd.[2][3][4] Uit een gerandomiseerde studie bleek dat vrouwen met borstkanker significant een betere immuunstatus hadden wanneer ze ontspanden en visualiseerden dan de controlegroep die alleen ondersteuning kreeg.[5] De vrouwen in de experimentele therapiegroep leerden om hun spieren te ontspannen en te visualiseren dat hun afweersysteem de kankercellen vernietigde of dat hun gezondheid op een andere manier werd verbeterd. Hoe beter ze konden visualiseren en ontspannen, hoe meer effect dit had op de cellen van het immuunsysteem. Uit een andere studie bleek ook dat vrouwen met borstkanker die visualiseerden ook minder depressief waren.[6]

Ook bij andere aandoeningen kan visualisatie helpen. Het visualiseren na een beroerte kan de functie van de ledematen verbeteren.[7][8] Uit een kleine studie bleek dat het specifiek visualiseren van de beweging van de aangedane arm en hand duidelijk meer effect had, dan het visualiseren van plaatjes.[9] Dagelijkse taken zoals koken, winkelen en taken in de huishouding bleken ook duidelijk verbeterd na visualisatie ten opzichte van een controlegroep die een standaard training kreeg. Ook patienten met gemiddeld meer dan 3 jaar een beroerte hadden significant meer baat bij visualisatie dan de controlegroep wat betreft de handfunctie en de dagelijkse bezigheden.[10] Naast het visualiseren van bezigheden, werden de patienten ook gevraagd de sensaties van de beweging te voelen.

Uit beeldvormende studies (MRI) is gebleken dat een beweging visualiseren een deel van de hersenen activeert die te maken heeft met bewegen.[11] Welke hersengebieden worden geactiveerd bij mensen met een beroerte wanneer ze visualiseren is nog niet onderzocht.

Ook bij pijn kan visualisatie ingezet worden.[12] Op de intensive care bleken kinderen duidelijk baat te hebben bij visualisatietechnieken om de pijn te verminderen.[13] Ook pijn na een operatie kan verminderd worden bij kinderen door ze naar een CD te laten luisteren om visualisatie en ontspanning te stimuleren.[14]