Hersengymnastiek met yoga

Twaalf weken lang beoefenden vier onervaren personen met een beginnende of chronisch hoge bloeddruk Iyengar yoga (IY). Na afloop was er een duidelijk effect meetbaar in hun hersenen. Ook yoga heeft, net als meditatie, invloed op specifieke gebieden in de hersenen die betrokken zijn bij onze gevoels- en belevingsgwereld. Een modern onderzoek zoekt verder:

Het onderzoek is uitgevoerd door verschillende onderzoekers van het medische centrum van de Universiteit Pennsylvania,Philadelphia”.^[1]  

Iyengar yoga voor alle leeftijden

Iyengar yoga is een afgeleide vorm van de hatha yoga, en is genoemd naar de Indiase yogaleraar B.K.S. Iyengar, die deze vorm ontwikkelde.^[2]Er zijn in totaal acht takken van traditionele yoga bekend, waarvan in de hatha yoga met name de pranayma (ademhalingstechnieken) en asana’s (lichaamshoudingen) centraal staan. Het is deze vorm die in het Westen de meeste bekendheid geniet. Iyengar yoga onderscheidt zich van hatha yoga, doordat het zijn nadruk legt op proprioceptie: het vermogen van iemand om de positie van zijn/haar lichaam en lichaamsdelen waar te nemen. Simpel gezegd, je wordt getraind in een optimale bewustwording van je lichaam. Het bijzondere aan deze vorm van yoga is dat er hulpmiddelen als stoelen, banden, blokken en kussentjes bij worden gebruikt.  Dit maakt het toegankelijk voor een breed publiek. Je hoeft dus geen jonge, lenige en frisse waterhoen te zijn om deze vorm te beoefenen. Daarnaast kent in tegenstelling tot andere vormen van yoga waarbij ‘zelfstandig je weg vinden’ de geroemde uitspraak is, Iyengar yoga een verbale en didactische begeleiding.

De training

De training bestond de eerste zes weken uit twee yogatrainingen per week en een korte meditatiesessie, gegeven door een instructeur in het medische centrum van de universiteit. De zes weken daaropvolgend werd dit naar een keer per week afgebouwd en moesten de participanten onder begeleiding van een DVD de yogaoefeningen thuis doen.Vooraf aan de training en achteraf werden onder gecontroleerde omstandigheden hersenscans bij de participanten gemaakt. Zo konden veranderingen in dehersenactiviteit in specifieke hersengebieden gemeten worden.

Effecten van yoga: niet in een notendop, maar in een amandelvormige pit

Milde, maar significante veranderingen, in vergelijking tot het ‘normale functioneren’ in de hersenen van de participanten vooraf aan de training, roept het artikel. Hoezo normaal, over welke hersenschimmen hebben wij het? Nou, na de training van twaalf weken werd bij de participanten een significante afname van hersenactiviteit gevonden in hersengebieden die betrokken zijn bij de verwerking en genereren van emoties. Een voorbeeld hiervan is de amygdala, een amandelvormige pit, die diep in onze hersenen ligt. Het onderzoek wees uit dat met name in dit gebied een afname in activiteit werd gevonden. In de rechter hersenzijde werd juist een toegenomen activiteit in de voorhoofdskwabben, waaronder in de prefrontale cortex, waargenomen. Met dit hersengedeelte, aan de voorkant van ons hoofd, maken wij dagelijks plannen, voeren complexe taken uit en zijn we bewust van onszelf en de wereld om ons heen. Het wordt ook wel de plaats van hogere controlefuncties genoemd. De prefrontale cortex heeft connecties met de amygdala en is ook betrokken bij ons emotionele gedrag. De bevindingen die hier zijn gedaan komen overeen met eerdere studies naar het effect van meditatie op de hersenen. Yoga en meditatie maken dus van ons minder emotionele en meer rationele wezens? Niet zozeer, maar ze hebben wel effect op de manier waarop wij reageren op stimuli uit de buitenwereld en onze innerlijke wereld. Je kan dus best een bepaalde emotie ervaren, maar je laat je er niet door leiden, je observeert het slechts, maar handelt er niet naar.

Yoga voor effectievere meditatie

Ondanks dat de meditatiesessie een klein onderdeel uitmaakte van de training, ontdekten de onderzoekers wel dat de participanten na afloop in staat waren effectiever te mediteren. Ze zeggen dan ook: “het lijkt er op dat de yoga heeft bijgedragen aan de meditatie”, wat zij toeschrijven aan dharana, het concentreren  op specifieke punten van het lichaam tijdens de yoga. In welke mate de gevonden effecten het resultaat zijn van de yoga of meditatiesessies is moeilijk te zeggen. De onderzoekers opperen dan ook dat een controlegroep, bijvoorbeeld een groep die alleen yoga krijgt, hier meer licht op had kunnen werpen. Tot nu toe zijn de gevonden effecten van yoga, waaronder Iyengar yoga,  in wetenschappelijke studies positief en staat yoga volop in de belangstelling.^{[3] [4]}

Referenties

[1]: Debbie LCohen, Nancy Wintering, Victoria Tolles, Raymond R Townsend, John T Farrar,Mary Lou Galantino, Andrew B Newberg. Cerebral Blood Flow Effects of YogaTraining: Preliminary Evaluation of 4 Cases. The Journal of Alternative andComplementary Medicine. January 2009, 15(1): 9-14. doi:10.1089/acm.2008.0008.

[2] IYENGAR BKS. Bringing the East tothe West. By: Richards, Michael, Time, 0040781X, 4/26/2004, Vol. 163, Issue 17[3]:

[1]

[4]: Michalsen A, Ludtke R, Bohm K, Vardar H, Langhorst J, Musial F andDobos GJ. Effects of 3-month graded Iyengar-yoga training on emotional andphysical well-being in women with mental distress. European Journal ofintegrative medicine, volume: 1 (November 2008), pp: 38-39 

Met dank aan Drs. Juriaan Oosterman, bioloog