Vitamine D bij MS

Vitamine D zit in de lift. Eindelijk daagt meer inzicht. Er is in de laatste jaren een groot aantal gegevens boven tafel gekomen, waaruit blijkt dat vitamine D vermoedelijk de sterfte door hart- en vaatziekten kan verminderen, de kans op kanker wordt kleiner, de kans op botbreuken minder en er zijn ook aanwijzingen dat vitamine D bij MS een ondersteunende rol kan spelen. Aangezien we in de donkere dagen van het jaar, en zittend achter onze computer, vrijwel allemaal te weinig vitamine D in ons bloed hebben, lijkt suppletie met een zinvolle hoeveelheid vitamine D voor MS-patienten geen betekenisloos advies.

MS en vitamine D

Biochemici van de universiteit van Wisconsin in de VS noemden vitamine D al in het jaar 2000 een natuurlijke remmer van MS.[1] Dezelfde onderzoekers gaven enkele jaren eerder een overzicht van alle dierexperimenten op het gebied van MS en vitamine D en sloten hun analyse van toen al af met de opmerking:

More importantly, current research together with data from migration studies opens the possibility that MS may be preventable in genetically susceptible individuals with early intervention strategies that provide adequate levels of hormonally active 1,25-dihydroxyvitamin D3 or its analogs. [2]

Een van onze eigen Nederlandse hoogleraren neurologie, Chris Polman van de VU, een van ’s werelds topkenners van MS, schreef in 2004 over vitamine D en MS:

Optimal 25OHD serum concentrations, throughout the year, may be beneficial for patients with MS, both to obtain immune-mediated suppression of disease activity, and also to decrease disease-related complications, including increased bone resorption, fractures, and muscle weakness.[3]

Er zijn daarom steeds meer experts die aandringen op een analyse van het vitamine D-gehalte bij MS patienten en waar nodig, aanvulling van vitamine D door middel van supplementen.[4][5] Juist omdat er duidelijke aanwijzingen zijn dat vitamine D het immuunsysteem kan beivloeden. De belangrijke actieve vorm van vitamine D, 1,25(OH)2D3, kan namelijk lokaal worden aangemaakt door cellen van het immuunsysteem zoals T-cellen en dendritische cellen. Deze D3 vitamine tempert het immuunproces.[6]

Ook epidemiologische studies ondersteunen de relatie tussen vitamine D en zonlicht enerzijds en MS met haar relapses anderzijds. Lage vitamine D-niveaus en weinig zonlicht correleren met MS problemen. [7]

In een studie met willekeurig 52 vrouwelijke MS patienten bleek dat 23% van de patienten een verlaagde vitamine D had, (< 25 nmol/l).[8] Ook bleek in deze groep dat de botdichtheid duidelijk minder was dan die van een controlegroep. De dagelijkse inname aan voedsel waar voldoende vitamine D in zit was ibij 80% van de groep onder de maat.

En dan nog een recent (2008) citaat over de rol van vitamine D bij een heel aantal ziektes:

Over the past two decades, it is now recognized that vitamin D not only is important for calcium metabolism and maintenance of bone health throughout life, but also plays an important role in reducing risk of many chronic diseases including type I diabetes, multiple sclerosis, rheumatoid arthritis, deadly cancers, heart disease and infectious diseases. [9]

Een klinische studie met hoge doseringen vitamine D3

In een onderzoek dat in 2007 gepubliceerd werd, kregen 12 patienten met MS gedurende 28 weken dagelijks 1200 mg calcium, samen met een oplopende dosering vitamine D. [10]

De eerste twee weken werd alleen calcium gegeven. Vervolgens werd gedurende twee weken 1 maal per week een dosis van 700 microgram vitamine D (overeenkomend met een dosering van 100 ug = 4000 IU per dag) gebruikt, om een overgevoeligheid voor vitamine D uit te sluiten.

Vervolgens werd gedurende steeds 6 weken een oplopende dosering van 1400, 2800, 5600 en 7000 ug/week (overeenkomend met 8000, 16000, 32000 en 40000 IU per dag) vitamine D gebruikt. Aan het begin van de studie was de gemiddelde vitamine D-spiegel 78 ± 35 nmol/L, en steeg tot een gemiddelde van 386 ± 157 nmol/L. De calciumconcentratie in het serum steeg niet, evenmin als de uitscheiding van calcium met de urine.

Gedurende het onderzoek trad er geen verbetering van de klachten of het beloop van de aandoening op. Opvallend was echter dat het aantal actieve MS plekken per patiënt op de MRI scan daalde van 1.75 aan het begin van de studie tot 0.83 aan het eind.

De onderzoekers concludeerden dat gebruik van vitamine D in veel hogere doseringen dan tot nu toe gedacht werd, veilig is bij MS. Dit legt de weg open voor verdere studies naar de effecten van hoge doseringen van vitamine D bij MS.  De resultaten waren overeenkomstig van die met een oudere en kleinere studie. [11]

Nieuw bewijs uit de UK 

In de UK werd in februari 2009 weer een bouwsteen toegevoegd aan de MS-vitamine D hypothese. Onderzoekers vonden een duidelijke associatie tussen vitamine D tekort en bepaalde genen die bij MS aangeschakeld worden, en die met vitamine D tegengewerkt worden. [12]

De vitamine D test

Uit onderzoek komt nu al naar voren dat de vitamine D-spiegel tijdens een relaps dus lager is dan normaal en dat de vitamine D-spiegel bij minder mobiele mensen met MS lager is. Met een eenvoudig bloedonderzoek kan de vitamine D-spiegel worden bepaald.

Patienten met MS zouden deze 25-OH vitamine D-test het best eens per jaar in januari, februari of maart via hun (huis)arts kunnen aanvragen. De vitamine D-spiegel zou minstens 50 nmol/L moeten zijn. Voor een optimale gezondheid is zoals hierboven beschreven een waarde tussen 80-185 nmol/L aan te bevelen.

Indien de vitamine D-spiegel te laag is, kan deze verhoogd worden door vitamine D3 toe te voegen in een dosering van 25 mcg (1000 IE) per dag en calcium in een dosering van 1000 mg per dag, en in de zomermaanden vaker buiten zitten! 

Consequentie van dat alles

Voor MS-patienten lijkt het zinvol hun vitamine D-status te laten bepalen door de huisarts, en bij deficienties vitamine D te suppleren! Dat om de zogenaamde spiegel in het bloed op peil te brengen.

De vitamine D-spiegel is dus het vitamine D-gehalte in het bloed. In de maanden januari, februari en maart is de vitamine D-spiegel gewoonlijk het laagst. De waarde van de vitamine D-spiegel zou het hele jaar moeten liggen tussen 80 en 185 nmol/L (referentiewaarden).