Hypnotherapie en wetenschap

Hypnotherapie is sinds het werk van de Amerikaan Milton Erickson in een moderne stroomversnelling geraakt. Deze brilliante psychiater, die aan polio leed, heeft de hypnose uit de negatieve hoek van het theater gehaald en sinds zijn baanbrekend werk 30 jaar geleden is er veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van hypnotherapie.

Hypnotherapie maakt gebruik van een trance-staat die door de hypnotherapeut opgeroepen wordt door middel van een scala technieken. Vervolgens kan de trance verdiept worden en na die verdieping wordt er aan het probleem gewerkt dat de patient aangegeven heeft in het voorgesprek. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat hypnotherapie goed inzetbaar is bij een vele aandoeningen, van angsten, fobie, tot hoge bloeddruk en pijnsyndromen. In de literatuurlijst zijn enkele wetenschappelijke artikelen genoemd die een indruk geven van de waarde van hypnotherapie voor diverse aandoeningen.

Wetenschap en Hypnotherapie

Hypnotherapie wordt steeds meer serieus genomen en prestigieuze medische instituten zoals de Mayo Clinics onderzoeken de waarde van hypnotherapie, bijvoorbeeld als een zinvolle toevoeging aan de reguliere behandeling van kanker. Ook biedt een topkliniek als de Mayo clinic hypnotherapie aan bij bevallingen, om die makkelijker te laten verlopen en met minder pijn. Er wordt de laatste jaren steeds meer onderzoek gedaan naar de waarde van de hypnotherapie voor de medische wetenschap. We hebben voor u een hele verzameling artikelen samengesteld, die u hieronder als bronvermeldingen kan vinden. In de grootste medische database, pubmed, zijn onder het woord ‘hypnotherapy’ bijna 10.000 artikelen te vinden, en onder hypnosis nog een duizendtal meer. Duidelijk is dus dat we hier niet te maken hebben met een occulte methode die alleen in het theater gevonden kan worden, maar met een volwassen tak van de wetenschap.

Enkele voorbeelden van onderzoek naar de effecten van hypnose volgen hier.

Spiegel en Bloom (1983) beschreven een studie bij vrouwen met uitzaaiingen van een borsttumor en chronische pijn. In vergelijking met de controlegroep konden vrouwen in de hypnotherapie groep hun pijnen verminderen met 50%.

In een studie die gericht was op de neurochemie tijdens hypnotherapie bij pijn, door Domangue (1985), bleek dat patienten met chronische artrose naast de pijn ook angst en depressie symptomen hadden.  Er werd ook gekeken naar de concentraties van adrenaline, noradrenaline en endorfines in het bloed. Na de hypnotherapie bleek dat de depressie, angsten en de pijn significant afgenomen waren, terwijl in het bloed o.a. een toename te zien was van die zogenaamde endorfines. Een endorfine is een lichaamseigen stof die pijnen verminderd en aangemaakt wordt na een half uur intensief sporten.

In het filmpje zien we een typisch voorbeeld van Ericksonian hypnotherapie. 

Zo kunnen er in de bijgevoegde literatuurlijst nog vele tientallen voorbeelden gevonden worden van de waarde van hypnose voor uiteenlopende aandoeningen. De Nederlandse Beroepsvereniging Hypnotherapeuten vermelden de volgende indicaties waarbij hypnotherapie gschikt zou zijn:

• maag en darmen: misselijkheid, slikklachten, braken, irritable bowel syndrome (Prikkelbare Darm Syndroom PDS), voedingsproblemen, ulcus pepticum (zweer in het slijmvlies van de maag door inwerking van maag- of darmsap), colitis ulcerosa (onsteking van het colon), postgastroectoomie of dumping syndrome (plotselinge lediging)
• ademhaling: hoesten, hik, hyperventilatie, astma, allergie reacties
• hart en vaten: hypertensie (hoge bloeddruk), blozen, bloeden, coronaire hartziekten (kransslagader), hoofdpijnen met een vasculaire oorsprong, migraine, perifere doorbloedingsstoornissen, ziekte van Buerger (ontsteking van de vaatwand met vorming van stolsels), ziekte van Raynaud (bleekheid van vingers of tenen bij koude of emoties)
• urineweg en geslachtsorganen: urine retentie (achterblijven van stoffen die normaal gesproken uitgescheiden hadden moeten worden), urine incontinentie (onvermogen urine op te houden), bedplassen
• bewegingsapparaat: rugpijn, artritis (gewrichtsontsteking)
• gynaecologisch: menstruatiestoornissen
• neurologisch: tinnitus (oorsuizen), ziekte van Meniere (bewegingsduizelingheid gepaard met gehoorsvermindering, suizen, misselijkheid, braken, koud zweet, angstgevoel), aangezichtspijn, slaapstoornissen
• huidklachten: eczeem, psoriasis (aangroei zilverachtige schilfering), wratten, condylomata (vijgwratten), herpes genitalis (blaasjes aan de geslachtsorganen)
• klier: diabetes mellitus (suikerziekte), hyperthyreoidie (overmatige werking van de schildklier)
• seksueel: impotentie; vaginisme (onwillekeurige kramp van de vagina spieren), ejaculatio preaecox (vroegtijdig zaaduitstorting)

Bronnen

• Nederlandse beroepsvereniging hypnotherapeuten
• Mayo Clini biedt hypnose aan bji bevallingen
• Minding the Body: The Science of Hypnosis
• Hypnotherapie: art or science?

Literatuur

Tekstboeken:

• Erickson, M & Rossi, E (1980) The Collected Paper of Milton H Erickson Vol 1 New York, Irvington
• Erickson, M & Rossi, E  Hypnotic Realities ISBN 0-8290-0112-3
• Erickson, M & Rossi, E  Hypnotherapy – An Exploratory Casebook ISBN 0-8290-0244-8
• Erickson, M & Rossi, E  Experiencing Hypnosis ISBN 0-8290-0246-4
• Hogan, K (2000) Hypnotherapy Handbook Eagan, Network 3000

Artikelen:

• Aydin S, Ercan M, Caskurlu T, et al. Acupuncture and hypnotic suggestions in the treatment of non-organic male sexual dysfunction. Scand J Urol Nephrol. 1997;31:271-274.
• Alladin, A. (1988). "Hypnosis in the Treatment of Severe Chronic Migraine. In M. Heap (ed.), Hypnosis: Current clinical, Experimental and Forensic Practices. London: Croom Helm. pp. 159-166.
• Anderson, J.A., Basker, M.A. & Dalton, R. (1975). "Migraine and Hypnotherapy." International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 23, 48-58.
• Ashton C Jr, Whitworth GC, Seldomridge JA, et al. Self-hypnosis reduces anxiety following coronary artery bypass surgery: a prospective, randomized trial. J Cardiovasc Surg (Torino). 1997;38:69-75.
• Barabasz, A.J. & Barabasz, M. (1989). "Effects of Restricted Environmental Stimulation: Enhancement of Hypnotizability for Experimental and Chronic Pain Control." International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 37, 217- 231.
• Bernardi, L. Galezaai, L. & Bardelli, R. (1982). " Hypnotic Responsivity of Cold Pressor Test in Normal and Hypertensive Subjects," Paper presented at the International Society of Hypnosis, 9th International Congress of Hypnosis and Psychosomatic Medicine, Glasgow, Scotland.
• Colgan, S.M., Faragher, E.B. & Whorwell, P.J. (1988). "Controlled Trial of Hypnotherapy in Relapse Prevention of Duodenal Ulceration." Lancet, 1299-1300.
• Conn, L. & Mott,k T. (1984). "Plethysmographic Demonstration of Rapid Vasodilation by Direct Suggestion: A Case of Raynaud’s Disease Treated by Hypnosis." American Journal of Clinical Hypnosis, 26, 166-170.
• Cotanch, P., Hockenberry, M. & Herman, S. (1985). "Self-Hypnosis Antiemetic Therapy in Children Receiving Chemotherapy." Oncology Nursing Forum, 12, 41- 46.
• Domangue, B.B., Margolis, C.G., Lieberman, D. & Kaji, H. (1985). "Biochemical Correlates of Hypnoanalgesia in Arthritic Pain Patients." Journal of Clinical Psychiatry, 46, 235-238.
• Enqvist B, Bjorklund C, Engman M, Jakobsson J. Preoperative hypnosis reduces postoperative vomiting after surgery of the breasts: a prospective, randomized and blinded study. Acta Anaesthesiol Scand. 1997;41:1028-1032.
• Evans C, Richardson PH. Improved recovery and reduced postoperative stay after therapeutic suggestions during general anaesthesia. Lancet. 1988;2: 491-493.
• Ewer, T.C. & Stewart, D.E. (1986). "Improvement in Bronchial Hyper-responsiveness in Patients with Moderate Asthma after Treatment with a Hypnotic Technique: A Randomized Controlled Trial." British Medical Journal, 293, 1129-1132.
• Friedman, H. & Taub, H. (1977). "The Use of Hypnosis and Biofeedback Procedures for Essential Hypertension." International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 25, 335-347.
• Friedman, H. & Taub, H. (1978). "A Six Month Follow-up of the Use of Hypnosis and Biofeedback Procedures in Essential Hypertension." American Journal of Clinical Hypnosis, 20, 184-188.
• Galeazzi, L. & Bernardi, L. (1982). "Cerebral Rheographic Variations by Hypnosis," Paper presented at the International Society of Hypnosis, 9th International Congress of Hypnosis and Psychosomatic Medicine, Glasgow, Scotland.
• Guerra, G. & Guantieri, G. (1982). "Hypnosis and Plasmatic B-Endorphins," Paper presented at the International Society of Hypnosis, 9th International Congress of Hypnosis and Psychosomatic Medicine, Glasgow, Scotland.
• Ginandes CS, Rosenthal DI. Using hypnosis to accelerate the healing of bone fractures: a randomized controlled pilot study. Altern Ther Health Med. 1999;5:67-75.
• Gutfeld, G. and Rao, L. (1992). "Use of Hypnosis with Patients Suffering from Chronic Headaches, Seriously Resistant to Other Treatment," As reported in Prevention, 44, 24-25.
• Harvey, R.F., Hinton, R.A., Gunary, R.M. & Barry, R.E. (1989). "Individual and Group Hypnotherapy in Treatment of Refractory Irritable Bowel Syndrome." Lancet,
  pp. 424-425.
• Hilgard, E.R. (1977). Divided Consciousness: Multiple Controls in Human Thought and Action. NY: John Wiley. 1977.
• Hilgard, E.R. (1982). "Hypnotic Susceptibility and Implications for Measurement." International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 30, 394-403.
• Jackson, J.A., Gass, G.C. & Camp, E.M. (1979). "The Relationship Between PostHypnotic Suggestion and Endurance in Physically Trained Subjects." International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 27, 278-293.
• Kuttner, L. (1988). "Favorite Stories: A Hypnotic Pain-Reduction Technique for Children in acute Pain." American Journal of Clinical Hypnosis, 30, 289-295.
• LaBaw, W.L. (1975). "Auto-Hypnosis in Haemophilia." Printed in the Journal Haematologia, 9, 103-110.
• Lang, E.V.; Benotsch, Eric; Fick. L.J.; Lutgendorf, Susan; Berbaum, M.L.; Berbaum, K.S.; Logan, Henrietta; and Spiegel, David (2000). "Surgery: Complications and Treatment." Lancet, 355, 1486.
• Maher-Loughnan, G.P., MacDonald, N., Mason, A.A. & Fry, L. (1962). "Controlled Trial of Hypnosis in the Symptomatic Treatment of Asthma." British Medical Journal, 2, 371-376.
• Maher-Loughnan, G.P. (1970). "Hypnosis and AutoHypnosis for the Treatment of Asthma." International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 18, 1- 14.
• Miller, M.E. & Bowers, K.S. (1986). "Hypnotic Analgesia and Stress Inoculation in the Reduction of Pain." Journal of Abnormal Psychology, 95, 6-14.
• Nolan, R.P. & Spanos, N.P. (1987). "Hypnotic Analgesia and Stress Inoculation: A Critical Reexamination of Miller and Bowers." Psychological Reports, 61, 95- 102.
• Olness, K. & Conroy, M. (1985). "A Pilot Study of Voluntary Control of Transcutaneous PO2 by Children." International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 33, 1-5.
• Olness, K., MacDonald, J.T. & Uden, D.L. (1987). "Comparison of Self-Hypnosis and Propranolol in the Treatment of Juvenile Classic Migraine." Pediatrics, 79, 593- 597.
• Omer, H., Elizur Y., Barnea, T., Friedlander, D. & Palti, Z. (1986a). "Psychological Variables and Premature Labour: A Possible Solution for Some Methodological Problems." Journal of Psychosomatic Research, 30, 559-565.
• Omer, H., Friedlander, D. & Palti, Z. (1986b). "Hypnotic Relaxation in the Treatment of Premature Labor." Psychosomatic Medicine, 48, 351-361.
• Omer, H. (1987). "A Hypnotic Relaxation Technique for the Treatment of Premature Labor." American Journal of Clinical Hypnosis, 29, 206-213.
• Rapkin, D.A., Straubing, M., Singh, A. & Holroyd, J.C. (1988). "Guided Imagery and Hypnosis: Effect on Acute Recovery from Head and Neck Cancer Surgery," Paper presented at the Annual Meeting of the Society for Clinical and Experimental Hypnosis, Asheville, N.C.
• Ruzyla-Smith, Patricia et al. (1993). As reported at the annual meeting of the American Psychological Association.
• Schlutter, L.C., Golden, C.J. & Blume, H.G. (1980). "A Comparison of Treatments for Prefrontal Muscle Contraction Headache." British Journal of Medical Psychology, 53, 47-52.
• Schwartz, M. (1963). "The Cessation of Labor Using Hypnotic Techniques." American Journal of Clinical Hypnosis, 5, 211-213.
• Sletvold, H., Jensen, G.M. & Gotestam, K.G. (1986). "Blood Pressure Responses to Hypnotic and NonHypnotic Suggestions in Normotensive Subjects." Pavlovian Journal of Biological Science, 21, 32-35.
• Spanos, N.P., Stenstrom, R.j. & Johnston, J.C. (1988). "Hypnosis, Placebo and Suggestion in the Treatment of Warts." Psychosomatic Medicine, 50, 245- 260.
• Spiegel, D. & Bloom, J.R. (1983b). "Group therapy and Hypnosis Reduce Metastatic Breast Carcinoma Pain." Psychosomatic Medicine, 45, 333-339.
• Spiegel, D., Bloom, J.R., Kraemer, H.,C. & Gottheil, E. (1989a). "Effect of Psychosocial Treatment on Survival of Patients with Metatastic Breast Cancer." Lancet pp. 888-891.
• Spiegel, David, author. Report in the Harvard Mental Health Letter, September 1998, vol. 15, p. 5-6.
• Stam, H.J., McGrath, P.A., Brooke, R.I. & Cosier, F. (1986). "Hypnotizability and the Treatment of Chronic Facial Pain." International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 34, 182-191.
• Swirsky-Saccetti, T. & Margolis, C.G. (1986). "The Effects of a Comprehensive Self- Hypnosis Training Program on the Use of Factor VIII in Severe Hemophilia." International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 34, 71-83.
• Whorwell, P.J., Prior, A. & Faragher, E.B. (1984). "Controlled Trial of Hypnotherapy in the Treatment of Severe Refractory Irritable-Bowel Syndrome." Lancet, pp. 1232-1234.
• Whorwell, P.J., Prior, A. & Colgan, S.M. (1987). "Hypnotherapy in Severe Irritable Bowel Syndrome: Further Experience." Gut, 28, 423-425.
• Zeltzer, L., LeBaron, S. & Zeltzer, P.M. (1984). "The Effectiveness of Behavioral Intervention for Reduction of Nausea and Vomiting in Children and Adolescents Receiving Chemotherapy." Journal of Clinical Oncology, 2, 683-690.

Abela MB. Hypnotherapy for Crohn’s disease: a promising complementary/alternative therapy.Integr Med. 2000;2(2/3):127-131.

Allison DB, Faith MS. Hypnosis as an adjunct to cognitive-behavioral psychotherapy for obesity: a meta-analytic reappraisal. J Consult Clin Psychol . 1996;64(3):513-516.

Allison DB, Fontaine KR, Heshka S, et al. Alternative treatments for weight loss: a critical review.Crit Rev Food Sci Nutr . 2001;41(1):1-28.

Anbar RD. Hypnosis in pediatrics: applications at a pediatric pulmonary center. BMC Pediatr.2002;2910:11.

Andersson G, Lyttkens L. A meta-analytic review of psychological treatments for tinnitus. Br J Audiol. 1999;33(4):201-210.

Anton PA. Stress and mind-body impact on the course of inflammatory bowel diseases. Semin Gastrointest Dis . 1999;10:14-19.

Ashton C Jr, Whitworth GC, Seldomridge JA, et al. Self-hypnosis reduces anxiety following coronary artery bypass surgery. A prospective, randomized trial. J Cardiovasc Surg (Torino). 1997;38(1)69-75.

Baumgaertel A. Alternative and controversial treatments for attention-deficit/hyperactivity disorder.Pediatr Clin North Am . 1999;46:977-992.

Belsky J, Khanna P. The effects of self-hypnosis for children with cystic fibrosis: a pilot study. Am J Clin Hypn. 1994;36(4):282-292.

Berman BM, Swyers JP. Complementary medicine treatments for fibromyalgia syndrome. Baillieres Best Pract Res Clin Rheumatol . 1999;13(3):487-492.

Blancahrd EB, Scharff L. Psychosocial aspects of assessment and treatment of irritable bowel syndrome in adults and recurrent abdominal pain in children. J Consult Clin Psychol.2002;70(3):725-738.

Bootzin RR, Perlils ML. Nonpharmacologic treatments of insomnia. J Clin Psychiatry . 1992;53(suppl):37-41.

Calvert EL, Houghton LA, Cooper P, Morris J, Whorwell PJ. Long-term improvement in functional dyspepsia using hypnotherapy. Gastroenterology. 2002;123(6):1778-1785.

Ernst E, Pittler MH, Stevinson C. Complementary/alternative medicine in dermatology: evidence-assessed efficacy of two diseases and two treatments. Am J clin Dermatol. 2002;3(5):341-348.

Farhadi A, Bruninga K, Fields J, Keshavarzian A. Irritable bowel syndrome: an update on therapeutic modalities. Expert Opin Investig Drugs. 2001;10(7):1211-1222.

Faymonville ME, Defechereux T, Joris J, Adant JP, Hamoir E, Meurisse M. Hypnosis and its application in surgery. Rev Med Liege. 1998;53(7):414-418.

Gonsalkorale WM, Houghton LA, Whorwell PJ. Hypnotherapy in irritable bowel syndrome: a large-scale audit of a clinical service with examination of factors influencing responsiveness. Am J Gastroenterol. 2002;97(4):954-961.

Ginandes CS, Rosenthal DI. Using hypnosis to accelerate the healing of bone fractures: a randomized controlled pilot study. Altern Ther Health Med. 1999;5(2):67-75.

Hackman RM, Stern JS, Gershwin ME. Hypnosis and asthma: a critical review. J Asthma.2000;37(1):1-15.

Houghton LA, Larder S, Lee R, et al. Gut focused hypnotherapy normalizes rectal hypersensitivity in patients with irritable bowel syndrome (IBS). Paper presented at: Annual Meeting of the American Gastroenterological Association; May 16-19, 1999; Orlando, FL.

Kirsch I. Hypnotic enhancement of cognitive-behavioral weight loss treatments—another meta-reanalysis. J Consult Clin Psychol . 1996;64(3):517-519.

Kirsch I, Montgomery G, Sapirstein G. Hypnosis as an adjunct to cognitive-behavioral psychotherapy: a meta-analysis. J Consult Clin Psychol . 1995;63(2):214-220.

Kohen DP, Olness KN, Colwell SO, Heimel A. The use of relaxation-mental imagery (self-hypnosis) in the management of 505 pediatric behavioral encounters. J Dev Behav Pediatr. 1984;5(1):21-25.

Kohen DP, Wynne E. Applying hypnosis in a preschool family asthma education program: uses of storytelling, imagery, and relaxation. Am J Clin Hypn. 1997;39:169-181.

Lang EV, Benotsch EG, Fick LJ, et al. Adjunctive non-pharmacological analgesia for invasive medical procedures: a randomised trial. Lancet. 2000;355(9214):1486-1490.

Leventhal LJ. Management of fibromyalgia. Ann Intern Med. 1999;131(11):850-858.

Liossi C, Hatira P. Clinical hypnosis versus cognitive behavioral training for pain management with pediatric cancer patients undergoing bone marrow aspirations. Int J Clin Exp Hypn. 1999;47:104-116.

Martin AA, Schauble PG, Rai Sh, Curry RW, Jr. The effects of hypnosis on the labor processes and birth outcomes of pregnant adolescents. J Fam Prac. 2001;50:441-443.

Murtagh DR, Greenwood KM. Identifying effective psychological treatments for insomnia: a meta-analysis. J Consult Clin Psychol. 1995; 63(1):79-89.

Ohrbach R, Patterson DR, Carrougher G, Gibran N. Hypnosis after an adverse response to opioids in an ICU burn patient. Clin J Pain. 1998;14(2):167-175.

Olness K. Hypnotherapy: a cyberphysiologic strategy in pain management. Pediatr Clin North Am.1989;36(4):873-884.

Pan CX, Morrison RS, Ness J, Fugh-Berman A, Leipzig RM. Complementary and alternative medicine in the management of pain, dyspnea, and nausea and vomiting near the end of life. A systematic review. J Pain Symptom Manage. 2000;20:374-387.

Patterson DR, Adcock RJ, Bombardier CH. Factors predicting hypnotic analgesia in clinical burn pain.Int J Clin Exp Hypn . 1997; 45:377-395.

Peebles-Kleiger MJ. The use of hypnosis in emergency medicine. Emerg Med Clin North Am.2000;18:327-328.

Raskin R, Raps C, Luskin F, Carlson R, Cristal R. Pilot study of the effect of self-hypnosis on the medical management of essential hypertension. Stress Med. 1999;15:243-247.

Saichek KI. Hypnotherapy. In: Novey DW, ed. Clinician’s Complete Reference to Complementary and Alternative Medicine. St. Louis, Mo: Mosby; 2000:53-63.

Schafer DW. Hypnosis and the treatment of ulcerative colitis and Crohn’s disease. Am J Clin Hypn.1997;40:111-117 .

Sellick SM, Zaza C. Critical review of 5 nonpharmacologic strategies for managing cancer pain.Cancer Prev Control. 1998;2(1):7-14.

Shenefelt PD. Hypnosis in dermatology. Arch Dermatol . 2000;136:393-399.

Spiegel D, Moore R. Imagery and hypnosis in the treatment of cancer patients. Oncology.1997;11:1179-1189.

Stradling J, Roberts D, Wilson A, Lovelock F. Controlled trial of hypnotherapy for weight loss in patients with obstructive sleep apnoea. Int J Obes Relat Metab Disord . 1998;22:278-281.

Sugarman LI. Hypnosis in a primary care practice: developing skills for the "new morbidities." J Dev Behav Pediatr. 1996;17(5):300-305.

Torem MS. The use of hypnosis with eating disorders. Psychiatr Med. 1992;10(4):105-118.

Vickers A, Zollman C. Hypnosis and relaxation therapies. BMJ . 1999;319(7221):1346-1349.

Weaver MF, Jarvis MA, Schnoll SH. Role of the primary care physician in problems of substance abuse. Arch Int Med. 1999;159:913-924.

Wood GJ, Zadeh HH. Potential adjunctive applications of hypnosis in the management of periodontal diseases. Am J Clin Hypn. 1999;41(3):212-225.

Wright BR, Drummond PD. Rapid induction analgesia for the alleviation of procedural pain during burn care. Burns . 2000;26:275-282.