Geen Verlichting! Torcetrapib
Ons denken over ziekte lijkt vaak zo simpel. Bijvoorbeeld. Uit grote studies blijkt een sterk omgekeerd verband tussen de concentratie hdl-cholesterol in het bloed en cardiovasculaire aandoeningen: een verhoogde hdl-cholesterolconcentratie vermindert de kans op cardiovasculaire morbiditeit. Nu kan je in diermodellen het goede cholesterol verhogen door de afbraak ervan tegen te gaan. Dat doe je met een zogenaamde cholesterolester-transferproteïne remmer. De stof torcetrapib is zo'n remmer. Die stof zou dus een veelbelovend middel zijn om cardiovasculaire morbiditeit te verminderen, zo luidt de redenering. Geen speld tussen te krijgen, niet? Nou, om dat te bewijzen werd een studie opgezet, met de mooie naam Illuminate! Verlichting. Meet lichte en goede cholesterolen in het bloed. Helaas. Het denken daarover was te simpel.
De ‘Investigation of lipid level management to understand its impact in atherosclerotic events’ (ILLUMINATE), was een hele grote, gerandomiseerd en dubbelblind studie, met meer dan 15000 (!) patiënten met een hoog cardiovasculair risico. Echter, de stof hielp niet met verminderen van sterfte, er trad zelfs een vermeerdeing van sterfte op! We citeren uit het Nederlands Tijdschrift van Geneeskunde:
Deze fase III-studie had het doel de hypothese te testen dat torcetrapib het risico op cardiovasculaire gebeurtenissen zou verlagen.
Alle patiënten kregen atorvastatine, waarvan de dosering geleidelijk werd verhoogd tot maximaal 80 mg per dag om de concentratie ldl-cholesterol drastisch te verlagen.
Als bij de patiënten een ldl-cholesterolconcentratie < 2,6 mmol/l bereikt was, kreeg de helft tevens – geblindeerd – torcetrapib 60 mg per dag.
De studie werd echter voortijdig beëindigd op advies van het onafhankelijke sturingscomité wegens statistisch significante oversterfte in de torcetrapib-arm.
en
Tegen de verwachtingen in ging het gebruik van torcetrapib gepaard met een verhoogd risico op een cardiovasculaire gebeurtenis.
Tevens verhoogde het middel het risico op overlijden, zowel dat door cardiovasculaire als dat door niet-cardiovasculaire oorzaken; die constatering heeft direct geleid tot voortijdige beëindiging van het onderzoek.
Dus: als wij denken dat we iets goed doen op basis van eerdere studies, en denken het mechanisme te begrijpen, is de proof of the pudding in the eating… En dat was in dit geval dat dit middel niet waarmaakte wat iedereen vermoedde…, in tegendeel er vielen meer doden door dat middel!
Bron
Torcetrapib verhoogt sterfte bij patiënten met een toegenomen risico op cardiovasculaire aandoeningenRensen, P.C.N. en Jukema, J.W. NTvG 2008; 152(19); 1088-90